โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ดื้อต่อภูมิคุ้มกัน ติดเชื้อง่าย-แพร่ได้มากขึ้น

“นายแพทย์ธีระ” เปิดเผย โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานทั้งจากวัคซีน เป็นโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อได้ง่ายดายมากยิ่งขึ้นหรือแพร่กันได้มากยิ่งขึ้น

รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์ ภาควิชาแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย โพสต์เฟซบุ๊ก Thira Woratanarat กล่าวว่า 29 เดือนพฤศจิกายน 2565… เมื่อวานนี้ทั้งโลกติดเพิ่ม 174,759 คน ตายเพิ่ม 778 คน รวมแล้วติดไป 646,366,341 คน เสียชีวิตรวม 6,637,358 คน

5 ลำดับแรก ที่ติดเชื้อสูงสุดเป็น ญี่ปุ่น ประเทศเกาหลีใต้ บราซิล ไต้หวัน รวมทั้งประเทศฝรั่งเศส

เมื่อวานนี้ปริมาณติดเชื้อใหม่มีประเทศจากยุโรปรวมทั้งทวีปเอเชียครอบครอง 7 ใน 10 ลำดับแรก รวมทั้ง 13 ใน 20 ลำดับแรกของโลก

ปริมาณติดเชื้อใหม่ในแต่ละวันของทั้งโลกในขณะนี้ มาจากทวีปเอเชีย รวมทั้ง ยุโรป รวมกันคิดเป็นปริมาณร้อยละ 76.25 ของทั้งโลก ในตอนที่ปริมาณการตายคิดเป็นปริมาณร้อยละ 74.93

…ลักษณะสายพันธุ์ย่อยในออสเตรเลีย

Esterman A. ได้เผยแพร่เนื้อหาเกี่ยวกับโควิด-19 ที่ระบาดในออสเตรเลียในขณะนี้ พบว่าเป็นไปในลักษณะหลากหลายสายพันธุ์แบบ variant soup

โดยมีอีกทั้ง BA.5 39%, BA.2.75 26%, BQ.1 19%, XBB 4% รวมทั้งอื่น ๆ

ลักษณะดังที่กล่าวมาแล้วข้างต้น เป็นที่คาดคะเนกันว่าประเทศอื่น ๆ ก็จะเป็นไปในรูปแบบนี้ โดยมีสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่น่าวิตกกังวลดังเช่น BQ.1.x, XBB, BA.2.75.x ที่อาจมีสัดส่วนสูงแตกต่างกันไปในแต่ละทวีป รวมทั้งจะมาเทคโอเว่อร์ BA.5 ในเวลาไม่นาน ทั้งนี้ BQ.1.x จะครอบครองสัดส่วนนำ ในอเมริกา รวมทั้ง ยุโรป ส่วน BA.2.75.x รวมทั้ง XBB จะเด่นในแถบทวีปเอเชีย

การระบาดในไทยเรามีลักษณะท่าทางจะเป็นไปในแนวทางข้างต้น

…ตีระฆังเตือนยืนยันเรื่องการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทาน

คณะทำงานของ David Ho จากมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย อเมริกา ได้เผยแพร่ผลที่เกิดจากงานวิจัยใน bioRxiv เมื่อวานนี้ 28 เดือนพฤศจิกายน 2565

ทำให้เห็นว่า โควิดสายพันธุ์ย่อยใหม่ ที่เกิดขึ้น ไม่ว่าจะเป็น BQ.1.x รวมทั้ง XBB นั้น

ดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานอีกทั้งจากวัคซีน รวมทั้งการที่เคยติดเชื้อมาก่อน มากยิ่งกว่าสายพันธุ์อื่น ๆ ที่เคยระบาดมาก่อนหน้านี้เป็นอย่างมาก

แม้ข้อมูลทางคลินิกในตอนนี้ ยังไม่มีหลักฐานยืนยันว่าจะมีผลให้เจ็บไข้ร้ายแรงมากยิ่งขึ้นกว่าสายพันธุ์ที่เคยระบาดเดิม

แม้กระนั้นความสามารถการดื้อรั้นต่อภูมิต้านทานที่มากขึ้นนั้น ย่อมมีผลทำให้เป็นโอกาสที่จะเกิดการติดเชื้อได้ง่ายดายมากยิ่งขึ้น หรือ แพร่กันได้มากยิ่งขึ้นเป็นเงาตามตัว

ประการฉะนี้เอง ที่เป็นตัวตอกย้ำให้เห็น ถึงจุดสำคัญของการป้องกันตัว ระหว่างการใช้ชีวิตประจำวัน อีกทั้งเรื่องการใส่หน้ากาก หลีกเลี่ยงความประพฤติเสี่ยง หลีกเลี่ยงสถานที่แออัดคับแคบระบายอากาศไม่ดี รักษาความสะอาด รวมทั้ง เว้นระยะห่าง จากคนอื่น

Personal protective behaviors เป็นเกราะคุ้มครองที่สำคัญที่สุด

…ทางเท้าประวัติศาสตร์การแพร่ ของแต่ละสายพันธุ์

โควิด-19 แพร่ระบาดมาหลายปี โดยมีสายพันธุ์ที่หลากหลาย

แม้เปรียบเทียบกันตัวต่อตัว จะพบว่า ในระยะเวลา 100 วันแรกของการระบาด สายพันธุ์ Omicron นั้นแพร่ไปต่างประเทศทั้งโลกได้มากกว่าสายพันธุ์อื่น ที่ระบาดมาก่อน ถึง 5 เท่า

แต่ละระลอกที่ผ่านมา ตั้งแต่สายพันธุ์เริ่มแรก (Wuhan: Wild type), เบต้า, แกมม่า, อัลฟ่า, เดลต้า, และ Omicron นั้น ก็มีลักษณะของ ทวีปที่มีการระบาดหนัก ก่อนกระจัดกระจายไปยังทวีปอื่น ๆ ที่แตกต่างกันไป

…สำหรับระลอกอนาคตนั้น ลักษณะการระบาดน่าจะมีลักษณะท่าทางไม่เหมือนกันกับอดีต เพราะมีเหตุเรื่องการเดินทางระหว่างประเทศเกิดขึ้นมาก การระบาดจะเป็นลักษณะหลากหลายสายพันธุ์ เปลี่ยนแปลงกับการนำเข้า ส่งออก รวมทั้งความสามารถของไวรัสแต่ละสายพันธุ์ ความประพฤติการป้องกันตัว รวมทั้ง การใช้ชีวิตของสามัญชน ประเภท รวมทั้งความครอบคลุมของวัคซีนที่ใช้ รวมทั้ง อื่น ๆ

ผลกระทบที่จะเกิดขึ้น อีกทั้งในด้านปริมาณการรับเชื้อ การป่วย การเสียชีวิต รวมทั้ง Long COVID นั้น ก็เลยเป็นโอกาสสูง ที่จะเปลี่ยนแปลงกับหลักการควบคุมป้องกันโรค รวมทั้ง ความพร้อม “จริง” ของระบบสาธารณสุขของประเทศนั้น อีกทั้งเรื่องยาที่ตามมาตรฐาน วัคซีนที่มีประสิทธิภาพ บริการดูแลต่าง ๆ ว่าประชากรในประเทศ จะเข้าถึง รวมทั้ง พึ่งได้หรือเปล่า ยามที่เกิดปัญหา

ผลลัพธ์ที่ปรารถนาของทุกสังคม คือ ยามวิกฤติ ประชากรสามารถพึ่ง รวมทั้งได้รับความช่วยเหลือดูแลอย่างทันการ มีประสิทธิภาพ โดยตลอด

ไม่ต้องเผชิญกับสภาวะสิ้นหวัง คอย จนจำเป็นต้องดิ้นรนตีกระปุกขวนขวายหาทางรอด กันเอาเองแบบ อัตตาหิ อัตตโน นาโถ

…เหตุการณ์เดี๋ยวนี้นั้น จึงควรดำรงชีวิตอย่างมีสติสัมปชัญญะ ไม่ประมาทสำหรับในการดำรงชีพ

ปกป้องอย่างสม่ำเสมอ อีกทั้งตอนทำงาน เรียน หรือท่องเที่ยว

ฉีดวัคซีนเข็มกระตุ้นให้ครบตามที่ได้กำหนด

ใส่หน้ากากอย่างถูกต้อง จะช่วยลดความเสี่ยงลงไปได้มาก

ยิ่งไปกว่านี้ ยังคงเจออาการของการสูญเสียการได้กลิ่น รวมทั้งการรู้รส เจออาการไม่ปกติเกี่ยวกับระบบทางเดินอาหาร กรุ๊ปอาการของระบบทางเดินหายใจ หายใจถี่ หายใจติดขัด รวมทั้งกรุ๊ปอาการนอกระบบ ที่ไปคล้ายคลึงกันกับสายพันธุ์เดลตาได้เหมือนกัน

สำหรับคนที่สัมผัสเสี่ยงสูง หรือมีอาการเสี่ยงติดเชื้อ ชี้แนะให้ตรวจ ATK ด้วยตนเอง โดยควรที่จะทำการเลือก ATK ที่ได้รับมาตรฐาน รวมทั้ง มีค่าความไว (Sensitivity) รวมทั้ง ค่าความจำเพาะ (Specificity) ไม่ต่ำยิ่งกว่า 90%

อ้างอิง

1. Wang Q et al. Alarming antibody evasion properties of rising SARS-CoV-2 BQ and XBB subvariants. bioRxiv. 28 November 2022.

2. Tegally H et al. Global Expansion of SARS-CoV-2 Variants of Concern: Dispersal Patterns and Influence of Air Travel. medRxiv. 27 November 2022.

ข้อมูลจาก รศ.นพ.ธีระ วรธนารัตน์